زعفران را به عنوان یک گیاه همه کاره میشناسند که دامنه مصرف آن در سراسر جهان گسترده است. اما برای شناخت، خواص و انواع آن، بهتر است قبل از خرید زعفران اصل و مصرف آن کمی با آناتومی این گیاه آشنا شویم. میتوان گفت گرانترین ادویه جهان با خواص فوق العاده، زعفران است و یکی از گیاهان ادویهای و دارویی جهان است که در ایران، مصر، اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، سوئیس و پاکستان و مغرب کشت میشود. نود و پنج درصد زعفران یا طلای سرخ جهان در ایران تولید و صادر میشود. زعفران با خواص باور نکردنی بهطور سنتی در استان خراسان، منطقهای در شمال شرقی ایران با شرایط آب و هوایی ایدهآل نیمه گرمسیری به عمل میآید.
زعفران چیست؟
گیاهی دارای پیاز است که این پیاز همراه با پوستههای قهوهای رنگی است. تکثیر زعفران منحصرا توسط غده زیرزمینی بنه ( کورم ) یا همان پیاز زرپران مرسوم است. دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و به طور معمول 3 رشته (بیش از سه رشته هم گاها وجود دارد) کلاله قرمز رنگ است. قسمت مورد استفاده گیاه زعفران کلاله نارنجی رنگ گل آن است. کلاله زرپران حاوی چربی، املاح معدنی و موسیلاژ است. طبع زعفران گرم و خشک است. درجه گرمی آن دو و درجه خشکی آن یک است.
تاریخچه زعفران
زعفران را درگذشته با نام زرپران میشناختند، به معنی گلی که پرهایش شبیه زر است. قدمت و پیشینه آن به 3500 سال قبل باز میگردد. اعتقاد بر این است که زعفران در ایران سرچشمه گرفته، با این وجود یونان و بین النهرین از مناطق احتمالی پیدایش این گیاه هستند. گونه وحشی این گیاه هم وجود دارد که ریشه آن به آسیای مرکزی باز میگردد. در گذشته گلهای زعفران چیده میشد و به عنوان یک داروی گیاهی مورد استفاده قرار میگرفت. همچنین برای درمان بیماریهای گوارشی و کلیوی زعفران آشوری و بابلی مورد استفاده قرار میگرفت. رنگ دانههای مبتنی بر زعفران در نقاشیهای ما قبل تاریخ یافت میشود که برای به تصویر کشیدن جانوران در غار 50 هزار ساله که امروزه عراق کنونی است مورد استفاده قرار میگیرد.
مزایای استفاده از زعفران اصل
یکی از ویژگیهای زعفران خاصیت لاغر کنندگی است. با خوردن زعفران فرد احساس سیری میکند. کاهش فشار خون، هضم بهتر غذا در معده از بین برندگی برای نفخ معده و متعادل کنندگی برای اسید معده، کم کردن کلسترول خون، تصفیه خون و همچنین خاصیت ضد عفونی کنندگی برای بدن از دیگر خصوصیات و فوایدی است که میتوان برای گیاه زعفران و ادویه که از این گیاه به دست میآید برشمرد. خانمها با نوشیدن دست کم روزی ۳ لیوان از دمنوشهای زعفران میتوانند بر مشکلاتی که در دوران قاعدگی ممکن است با آن دست به گریبان شوند غلبه کنند.
مضرات زعفران
شیوه نگهداری از زعفران هم اگر به طور علمی و درست نباشد میتواند خواص زعفران را از بین ببرد و یا آن را به گیاهی مضر تبدیل کند. یکی از مواد موجود در زعفران سافرانال است. این ماده خاصیت میکروب کشی دارد، اما اگر به مقدار زیادی مصرف شود مانند سمی مهلک عمل میکند و میتواند به بدن فرد مصرف کننده صدمات جبران ناپذیری را وارد نماید. مصرف بیش از اندازهی زعفران میتواند باعث مسمومیت غذایی، اسهال، زردی پوست، خون دماغ، بیحسی پلکها و لبها، زردی چشم، خون دماغ، زردی غشای مخاطی شود. بعضی از افراد به زعفران حساسیت شدیدی دارند و باید از مصرف آن پرهیز کنند. میدانیم که زعفران با بالا بردن تعداد ضربان قلب باعث نشاط و شادی میشود همچنین باعث تنظیم فشار خون میشود و از بالا رفتن فشار خون جلوگیری میکند. اما همین ماده شفابخش اگر به صورت اصولی و با نظر پزشک مصرف نشود میتواند ضررهای جبران ناپذیری را در پی داشته باشد و حتی ممکن است باعث سکته بر اثر بالا رفتن ضربان قلب گردد و یا افراد را دچار بیماری تپش قلب نماید. مصرف این ماده در دوران حاملگی باعث ایجاد عوارض جانبی در شخص مصرف کننده میشود مانند بروز حساسیت، حال به هم خوردگی و تهوع، مشاهده خون در ادرار و یا مدفوع، بروز سرگیجه و از دست دادن تعادل، احساس بیحسی موضعی در بدن خانم حامله یا حتی سقط جنین.