در دنیای تجارت صادرات، واردات و ترخیص کالا امری بسیار مهم است. ترخیص کالا دارای قوانین زیادی است که توسط اداره گمرک کشور تعیین می‌شود که ترخیص کالا باید در چارچوب این قوانین صورت گیرد در غیر این صورت مشمول جریمه سنگین خواهد شد. در اینجا قصد داریم که به ارائه اطلاعاتی در رابطه با نحوه ترخیص کالا از گمرک بپردازیم. ترخیص کالا از گمرک فرآیندی است که طی آن، به وسیله مالک کالا و یا نماینده قانونی او بر اساس قانون مصوب مجلس در گمرک به منظور انجام صادرات و واردات انجام می‌گیرد. بر این اساس کالا با استفاده از تشریفات قانونی از گمرک خارج می‌گردد. در طی ترخیص کالا از گمرک اقداماتی صورت می‌گیرد، این اقدامات شامل مواردی از قبیل آماده سازی، تهیه و ثبت مدارک و اسناد که فیزیکی و یا الکترونیکی ثبت می‌شود و هزینه‌های مختلف نیز ثبت می‌گردد. شرکت‌های ترخیص کالا شانس ارائه خدمات و مشاوره‌های بازرگانی، امور بانکی، ثبت سفارش، بیمه حمل و ترخیص و اختلافات گمرکی به بازرگانان و فعالان اقتصادی را می‌هد.
ترخیص کالا چیست؟
به طور کلی ترخیص کالا به معنای انجام کلیه اقداماتی است که شما برای آزاد کردن کالاهای صادراتی و وارداتی خود از گمرک انجام می‌دهید. اقدامات حمل و آزاد سازی کالا به طور معمول توسط صاحبان کالا و یا نماینده قانونی آن‌ها صورت می‌گیرد. در طی پروسه و مراحل ثبت سفارش و آزاد سازی کالا باید اسناد و مدارک لازم جهت ترخیص کالا از گمرک به صورت فیزیکی یا الکترونیکی تهیه، آماده‌سـازی و ثبت شده و هزینه‌های آن که شامل مالـیات، حقوق گـمرکی، سود بازرگانی و و دیگر تسهیلات ارائه شده به واردکنندگان و صادرکنندگان است ارائه شود. از آنجایی که انجام این اقدامات یک کار تخصصی و پیچیده و نیازمند آشنایی کامل با پروسه آن است، معمولا فرآیند ترخیص شدن کالا از گمرک را به فردی به نام ترخیص کار واگذار می‌کنند. ترخیص کار حرفه‌ای با تسلط به فوت و فن‌های قانونی گمرکی، می‌تواند پروسه انجام آن کار را با صرف کمترین وقت انجام و کالای شما را از گمرک ترخیص کند. اگر دانش و تجربه کافی در این زمینه نداشته باشید و خودتان قصد دارید ترخیص کالا از گمرک را پیگیری کنید این کار در نهایت منجر به اتلاف غیر ضروری وقت و پول شما خواهد شد. برای هرچه بهتر شدن انجام کارها می‌توانید با یک شرکت واردات و صادرات مشورت کرده و کمک بگیرید. برای این که کالای خود را از گمرک ترخیص کنید ضروری است با توجه به نوع کالایی که در گمرک دارید مجوزهای لازم را از سازمان‌های مربوطه اخذ کنید. از جمله این سازمان‌ها می‌توان به سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهداشت برای مجوز استاندارد، کانون پرورش فکری کودکان و ... اشاره نمود. سپس به شعب مختلف گمرک مراجعه کرده و برای ترخیص کالا خود اقدام نمائید. یکی از موارد مهم در آزاد سازی که برای تاجران دارای اهمیت است، ارزش گذاری کالایی است که در گمرک وجود دارد. در تمام دفاتر گمرکی کالای موجود به طور متفاوت ارزشگذاری می‌شود و این تسلط ترخیص کار و سابقه تاجران است که می‌تواند ارزش کالا را به صورت واقعی اعلام نماید. ( ارزش کالای خود را می‌توانید در سامانه TSC مشاهده کنید)
مراحل ترخیص کالا از گمرک
همان طور که ذکر شد فرآیند واردات کالا در کشورهای مختلف یک فعالیت مهم اقتصادی است که هر تاجر و بازرگان موفقی باید به خوبی با آن آشنا باشد، چرا که کوچکترین بی‌دقتی باعث می‌شود که کالای وارداتی شما کالای قاچاق شناخته شده و لذا پیامدهای ناگواری را برای تجارت شما به همراه خواهد داشت. در واقع مراحل ترخیص کالا از گمرک امری مهم و حساس در زمینه تجارت‌های بین المللی است که باید تاجرین و بازرگانان فعال در حوزه ی بین الملل با قوانین و مقررات مربوط به آن، به خوبی آشنا باشند. شناخت کامل مراحل ترخیص کالا از گمرک باعث می‌شود که فرآیند جابه‌جایی کالاها در کمترین زمان ممکن و به بهترین شکل انجام گیرد. به طور کلی مراحل ترخیص کالا از گمرک را می‌توان به روش‌های زیر دسته‌بندی کرد:
• دریافت پرفرما و پکینگ لیست
• اخذ مجوز ثبت سفارش بازرگانی
• بیمه کردن کالا و هماهنگی‌های لازم جهت بازرسی در مبداء و مقصد
• تشکیل پرونده جهت تخصیص ارز و حواله بانکی
• ارتباط با شرکت حمل و نقل بین المللی
• دریافت اسناد حمل از شرکت‌های حمل و نقل بین المللی
• تکمیل اسناد و تشکیل پرونده
• تنظیم پیش نویس دور اظهاری
• بررسی و تایید توسط کارشناس فنی گمرکی و بازرگانی
• دور اظهاری واردات
نحوه خروج کالا از گمرک
1. رسیدن کالا به اماکن گمرکی و گرفتن قبض انبار گمرکی
در اولین مرحله از مراحل خروج کالا از گمرک باید کالا به اماکن گمرکی تحت نظارت گمرک وارد و قبض انبار گمرکی دریافت شود. (در قبض انبار گمرکی اطلاعاتی نظیر وزن محموله، تعداد بسته‌ها، تاریخ ورود کالا و … درج می‌شود.)
2. تهیه و آماده سازی اسناد
در مرحله دوم کلیه اسناد و مدارکی که برای یک اظهار گمرکی ضروری است را باید تهیه کنید و در صورت نیاز قبل از ارائه به گمرک مربوطه، اسناد را به بانک عامل جهت بررسی و تایید ارسال کنید. در زیر لیستی از اسناد و مدارک کلی جهت ترخیص واردات و صادرات کالا ذکر شده است.
3.اعلام از طریق سامانه EPL
پس از این که اسناد مورد نیاز در مرحله دوم را آماده نمودید، در این مرحله باید :
1. مشخصات کالا توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی آن در سامانه EPL اعلام شود.
2. این اظهار بصورت الکترونیکی انجام می‌گیرد.
3. در این مرحله خیلی از اطلاعات نظیر، مشخصات کالا و اطلاعات ثبت سفارش از سامانه‌های دیگر فراخوان می‌گردد و اطلاعاتی مانند:
• ارزش کالا
• تعداد دقیق کالا
• تعرفه‌های گمرکی و محاسبات اظهار نامه که توسط اظهار کننده انجام می‌گیرد. اظهارکننده کالا باید تمامی اطلاعات مربوطه را در آن وارد نموده و اظهارنامه گمرکی باید به گمرک تحویل داده شود.
اسناد مورد نیاز جهت صادرات قطعی
• ارائه فاکتور
• قبض انبار
• لیست عدل‌بندی
• پروانه بهره برداری
• کاتالوگ بروشور یا آنالیز کالا
• مجوزهای قانونی مورد نیاز پیش از ارائه گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه نباتی و ...
• گواهی استاندارد
• تصویر کارت بازرگانی آورنده کالا
• وکالتنامه رسمی به حق العمل کار گمرک یا نماینده
اسناد مورد نیاز جهت واردات قطعی
• بارنامه
• برگه ترخیص
• قبض انبار
• فاکتور یا سیاهه خرید
• لیست عدل بندی
• پیش فاکتور یا پروفورما اینویس
• مجوز ثبت سفارش
• گواهی مبدأ
• گواهی بازرسی
• اعلامیه تأمین ارز (در صورت نیاز)
• بیمه نامه
• پروانه بهره برداری
• کاتالوگ
• مجوزهای قانونی مورد نیاز پیش از ارائه؛ گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه نباتی و سایر
• تصویر کارت بازرگانی آورنده کالا
• وکالتنامه رسمی به حق العمل کار گمرک یا نماینده
EPL چیست؟
کلمه EPL مخفف کلمات Electronic Packing List است، که به معنی و مفهوم پنجره واحد تجاری فرامرزی شناخته می‌شود. در واقع می‌توان گفت که این سامانه پل ارتباطی بین ارباب رجوع و گمرک است. راه اندازی این سامانه از سال ۱۳۹۲ بوده و به پس از آن در گمرکات دیگر هم به کار گرفته شد. سامانهEPL، یک سامانه برای ترخیص بار است که:
اگر شما به عنوان ارباب رجوع بخواهید، کالای مد نظرتان را از گمرک ترخیص کنید، برای ارتباط با گمرک باید از سامانه پنجره واحد فرامرزی یا سامانه EPL استفاده کنید. برای استفاده از این سامانه و اظهار کالا ابتدا باید به واحد ET گمرک مراجعه و درخواست رمز و پسورد برای ورود EPL کنید. این رمز کد شناسایی شما در گمرک است.
