اسید نیتریک (Nitric acid) که به نامهای تیزآب یا جوهر شوره نیز معروف است. یک اسید معدنی بسیار قوی با فرمول شیمیایی HNO3 است. اسید نیتریک خالص بیرنگ است اما نمونههای قدیمیتر به دلیل تجزیه به اکسیدهای ازت و آب، زرد رنگ هستند. این اسید در آب محلول است و همچنین یک ماده اکسید کننده قوی است. این ماده با فلزات ، اکسیدها و هیدروکسیدها واکنش نشان میدهد و نمکهای نیترات را تشکیل میدهد. به منظور دریافت اطلاعات کاملتر و جهت خرید اسید نیتریک تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
اسید نیتریک چیست؟
اسید نیتریک با خاصیت اکسید کنندگی و معرف اصلی نیترات است. این اسید محلول در آب است و میتوان آن را نوعی اکسید کننده قوی در نظر گرفت که بسیار خورنده و سمی است. اسید نیتریک غلیظ، در دمای اتاق به صورت مایعی بیرنگ است. نیتریک اسید، یک آزوتروپ با آب در غلظت 68٪ HNO3 است. این اسید دارای دمای جوش 120.5 درجه سانتی گراد در فشار 1 اتمسفر است. اسید نیتریک در معرض تجزیه حرارتی است و به این علت اغلب در بطریهای شیشهای قهوهای تیره نگهداری میشود. طی واکنشHNO3 → 2 H2O + 4 NO2 + 4 O2 امکان ایجاد برخی تغییرات غیر قابل اغماض در فشار بخار بالای مایع، وجود دارد. زیرا اکسیدهای نیتروژن حاصله به طور جزئی یا کامل در اسید حل میشوند. دی اکسید نیتروژن NO2)) در اسید نیتریک محلول باقی مانده و در دماهای بالاتر آن را زرد یا حتی قرمز رنگ میکند. در حالی که اسید نیتریک خالص تمایل دارد تا در معرض هوا، بخارهای سفید رنگ ایجاد کند. نیتریک اسید با دی اکسید نیتروژن محلول، بخارهای قهوهای مایل به قرمز رنگ تشکیل میدهد. در نتیجه (اسید نیتریک بخور دهنده قرمز)و (اسید نیتریک بخور دهنده سفید) نامیده میشوند. اکسیدهای نیتروژن NOx)) در اسید نیتریک محلول هستند.
کاربرد اسید نیتریک
• ترکیبهای آبی تجاری ۵ تا ۳۰٪ اسید نیتریک و ۱۵-۴۰٪ اسید فسفریک معمولا برای تمیز کردن مواد غذایی و تجهیزات لبنی برای از بین بردن رسوب کلسیم و منیزیم استفاده میشود. محتوای اسید فسفریک به غیرفعال کردن آلیاژهای آهنی در برابر خوردگی توسط اسید نیتریک رقیق کمک میکند.
• اسید نیتریک یک عنصر مهم و محصول جانبی آمونیاک است که برای صنعت کشاورزی بسیار ارزشمند است و از آن برای تولید انواع مختلف کودهای ازت مانند نیترات کلسیم ، نیترات آمونیوم ، و … استفاده میشود.
• بیشترین کاربرد این اسید در آزمایشگاه در دانشگاههاست که اغلب از آن به عنوان یک معرف آزمایشگاهی استفاده میشود. از اسید نیتریک رقیق شده برای ساخت چوب افرا و کاج استفاده میشود تا آنها را کهنهتر نشان دهد.
این ماده همچنین در صنایع غذایی مورد استفاده قرار گرفته و به تمیز کردن مواد غذایی و تجهیزات و غیره کمک میکند.
• این اسید برای تست تشخیص آلکالوئیدهایی مانند LSD مورد استفاده قرار میگیرد. آزمایش دیگری که به عنوان آزمایش رنگ سنجی شناخته شده به اسید نیتریک برای تمایز بین مورفین و هروئین نیاز دارد.
• اسید نیتریک به صورت ترکیبی با اسید هیدروکلریک یا به تنهایی برای تمیز کردن نوارهای کاور شیشهای و اسلایدهای شیشهای برای کاربردهای میکروسکوپی استفاده میشود. این ماده همچنین برای تمیز کردن شیشه قبل از نقره اندود کردن در هنگام ساخت آینه های نقرهای استفاده میشود.
بیشتر بدانید: برای
خرید اسید سیتریک با عالی ترین قیمت از فروشندگان معتبر کلیک کنید.
خطرات اسید نیتریک
سوختگیهای شیمیایی
این اسید غلیظ به دلیل واکنش با کراتین ، پوست انسان را زرد رنگ میکند. بخارات ، مه و محلول های اسید نیتریک میتواند چشم و پوست را به شدت بسوزاند. بخارات این اسید سیستم تنفسی را تحریک میکند و هنگام استنشاق غلظت بالای بخار آن باید فورا با اورژانس تماس گرفت. به عنوان یک ماده اکسید کننده قوی ، این اسید میتواند با ترکیباتی مانند سیانورها ، کاربیدها یا پودرهای فلزی به طور انفجاری و با بسیاری از ترکیبات ارگانیک مانند ترپتین واکنش شدید و اشتعال زا نشان دهد.
عوامل موثر در قیمت اسید نیتریک
جالب است بدانید قیمت این اسید مایع به قیمت نفت، طلا و نرخ ارز بستگی دارد. قیمت فروش هر محصول پتروشیمی از جمله نیتریک اسید با دلار آزاد محاسبه میشود؛ اما چون فروش آنها به ریال است، اگر نرخ دلار افزایش یابد فروش ریالی این محصولات نیز رشد خواهد کرد. قیمت محصولات پتروشیمی به شدت به قیمت نفت بستگی دارد، چون در صنعت پتروشیمی که بخشی از صنایع شیمیایی است، از مواد خامی در تولید فرآوردههای شیمیایی استفاده میشود که از نفت یا گاز طبیعی به دست آمدهاند.