تولید پلاستیک

تولید پلاستیک

مصرف گسترده پلاستیك برای بسته بندی باعث رشد و افزایش ضایعات و زباله های پلاستیكی شده است. در حال حاضر حدود 30 درصد زباله های شهری را ضایعات پلاستیكی تشكیل می دهد كه برای بسته بندی مواد خوراكی، بهداشتی، دارویی و غیرخوراكی به كار می رود. ماندگاری بسیار طولانی پلاستیك كه عمری حدود 300 سال را بالغ می شود علاوه بر آلودگی های زیست محیطی، سبب از بین رفتن زیبایی شهرها و طبیعت می شود از سوی دیگر بازیافت آن هم دارای مشكلات و هزینه های اقتصادی فراوانی است. به همین دلیل در كشورهای صنعتی و پیشرفته تحقیقات گسترده ای روی ساخت پلاستیك های زیست تخریب پذیر آغاز شده است این پلاستیك ها پس از دور ریخته شدن ظرف یك الی دو هفته تبدیل به CO2 و H2O از بین می رود (دی اكسید كربن و آب) می شود و در نتیجه از بین می رود. ما هم در حال حاضر مشغول كار و تحقیق بر روی این نوع پلاستیك ها هستیم. به طور كلی دو نوع پلاستیك زیست تخریب پذیر داریم، یك نوع مخلوطی از پلاستیك های طبیعی و سنتزی (مصنوعی) است مانند تهیه فیلم از مخلوطی از نشاسته و پلی اتیلن كه بعد از مدتی از دور انداخته شدن، تخریب و تجزیه می شود و از بین می رود. نوع دیگر پلاستیك های زیست تخریب پذیر خوراكی است كه از نشاسته ذرت، آب پنیر و پوست میگو تهیه می شود. این پلاستیك ها پروتئینی هستند كه هم به عنوان پوششی بر روی میوه جات، گوشت و مواد خوراكی یا دارویی استفاده می شوند و هم به عنوان مكمل غذایی قابل خوردن هستند. به عنوان مثال پوشش روی بعضی قرص ها و كپسول ها، خوراكی است و پس از مصرف در بدن تجزیه می شود و از بین می رود. تیم تحقیقاتی ما روی هر دو نوع پلاستیك های زیست تخریب پذیر كار می كند. ما با مخلوط نشاسته و پلی اتیلن (پلیمر طبیعی و سنتزی) فیلمی تخریب پذیر تهیه كرده ایم كه پس از مدتی از بین می رود. از آنجایی كه این نوع فیلم های بسته بندی صددرصد تخریب نمی شود ما تحقیقات را متوجه ساخت ورقه ها و فیلم های خوراكی بسته بندی كرده ایم كه صددرصد هم تخریب می شوند. این نوع بسته بندی ها توسط میكروب، باكتری ها و آنزیم های موجود در خاك یا در مجاورت نور خورشید به آب و دی اكسید كربن تبدیل می شود و از بین می رود. در حال حاضر تحقیقات ما بر روی تولید پلاستیك از آب پنیر متمركز شده است آب پنیر حاوی حدود 30 تا 60 درصد پروتئین است كه دور ریخته می شود و یا در ساخت چیپس و پفك كاربرد دارد. ما از پروتئین آب پنیر و زئین موجود در گلوتین (ضایعات به جا مانده از ذرت پس از استخراج نشاسته) ورقه بسته بندی خوراكی و زیست تخریب پذیر ساخته ایم كه هر چند به مرحله تولید انبوه و صنعتی نرسیده است ولی قابلیت تجاری شدن را دارد از این بسته بندی های خوراكی می توان به عنوان پوششی بر روی شكلات ها، كیك ها، میوه جات، ورقه زیر پیتزا و شیرینی ها استفاده كرد. پلاستیك های خوراكی از چه موادی تهیه می شود از تمام پروتئین های حیوانی و گیاهی می توان فیلم ها و ورقه های خوراكی تهیه كرد. تكنولوژی ساخت آنها مشابه ولی فرآیند تولید متفاوت است. به عنوان مثال فیلم تهیه شده از آب پنیر »آب دوست« است. یعنی در صورت جذب آب، در آن حل می شود و از بین می رود در صورتی كه فیلم تهیه شده از زئین ذرت، آب گریز است. ما برای بهره وری از ویژگی های این دو نوع فیلم، آنها را پس از تهیه به هم پرس می كنیم و به این ترتیب به پوششی دست پیدا می كنیم كه هم ویژگی های منحصر به فردی دارد و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است. به این ترتیب تحقیقات ما در این حوزه همگام با دنیا پیش می رود و محققان كشورمان توانسته اند موفقیت های چشمگیری در این زمینه كسب كنند كه امیدواریم فرآورده حاصله هر چه زودتر به مرحله تولید صنعتی برسد. فرق فیلم و ورقه بسته بندی چیست فیلم ها ضخامتی كمتر از 500 میكرون دارند اما ضخامت ورقه ها و لایه ها بیشتر است. پوشش های سیلیفونی كه حدود 150 تا 200 میكرون ضخامت دارند و بر روی میوه ها، غذا و یا گوشت كشیده می شوند از نوع فیلم بسته بندی است. پوشش های زیست تخریب پذیر چه امتیازاتی بر دیگر بسته بندی ها دارند مهم ترین امتیاز آنها تخریب پذیر بودن است به همین دلیل كشورهای صنعتی و پیشرفته در دنیا كارخانه های تولید پلاستیك بسته بندی را موظف به ساخت انواع پلاستیك های زیست تخریب پذیر كرده اند كه هر چند قیمت آنها دو برابر قیمت پلاستیك های معمولی است ولی به دلایل بهداشتی و زیست محیطی، استفاده از آنها توصیه می شود. از طرف دیگر این نوع پلاستیك ها خواص تمام پلاستیك های معمولی را دارد و سبب افزایش ماندگاری ماده درون آن می شود. در حال حاضر بر روی بعضی از میوه ها پوششی استفاده می شود كه دارای چربی خاص است و در هنگام شستشو به خوبی پاك نمی شود. این پوشش چیست و آیا برای انسان ضرر ندارد این پوشش ها از فیلم هایی به نام واكس تهیه می شود واكس ها پلیمرهایی با جرم ملكولی پایین است. این فیلم های سبك یا واكس ها بر روی میوه ها پاشیده می شود یا میوه ها را در آن غوطه ور می سازند. این پوشش به طور صددرصد تخریب نمی شود به همین خاطر در هنگام شستشو شما متوجه می شوید كه نمی توانید كاملا آن را از سطح میوه پاك كنید. بنابراین توصیه می شود این چنین میوه هایی را حتما پوست بكنید زیرا این مواد قابل هضم نیست و در صورت استفاده مكرر احتمال دارد مشكلاتی را ایجاد كند. لازم به ذكر است كه از این نوع پوشش برای ابزار پزشكی، بهداشتی و آرایشی هم استفاده می شود. همان طور كه قبلا توضیح داده شد در صورت استفاده از پلاستیك های خوراكی زیست تخریب پذیر این نوع مشكلات كاملا رفع می شود و در ضمن نیازی نیست پوست بعضی میوه ها كه سرشار از ویتامین ها و عناصر معدنی است گرفته شود چون در صورت بلع علاوه بر اصلاح ویتامین ها یك مكمل پروتئینی هم وارد بدن می شود. امروزه از چه موادی به طور معمول برای بسته بندی استفاده می شود موادی كه برای بسته بندی به كار می رود عبارت از فلزات، شیشه، كاغذ و پلاستیك می باشد اما در حال حاضر هیچ ماده ای را نمی توان حیاتی تر از پلاستیك برای این صنعت معرفی كرد. یكی از كاربردهای وسیع پلاستیك ها، استفاده از آن به همراه سایر مواد بسته بندی برای ساخت پوشش های جدید است. یكی از نكات قابل توجه در بسته بندی مواد غذایی این است كه در كشورهای صنعتی و پیشرفته كمتر از 2 درصد مواد غذایی در فاصله میان تولید تا مصرف فاسد می شود حال آن كه در كشورهای رو به توسعه و در حال پیشرفت، به علت وجود نارسایی در بسته بندی مواد غذایی، میزان مواد فاسد شده به 30 تا 50 درصد می رسد. حفظ كیفیت و ارزش غذایی در دراز مدت، مستلزم بهره گیری از موادی با كیفیت برتر و تامین شرایط مناسب برای به حداقل رساندن میزان دگرگونی و فساد مواد غذایی است. پلاستیك هایی كه برای بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود باید دارای چه خصوصیاتی باشد.