«کار از الان شروع می‌شود.» این گفته تاکافومی هوری رئیس سابق شرکت لیودور دو ماه پس از آزادی از زندان است. آقای هوری هم‌اکنون در بیش از 30 شرکت تازه‌تاسیس مشغول به کار است که یکی از آنها در زمینه گردشگری فضایی فعالیت می‌کند. اگر حتی یکی از این شرکت‌ها بزرگ شود آقای هوری که در سال 2011 به تقلب متهم شده بود می‌تواند ثابت کند که کارآفرین زمین‌خورده ژاپنی دوباره می‌تواند سرپا بایستد.
از زمان ترکیدن بحران اینترنتی در یک دهه پیش اکنون احساس مثبت در میان تجارت‌سازان آینده به بالاترین حد رسیده است. وضعیت مناسب بازار بورس این نوید را داده است که عرضه اولیه سهام با استقبال خوبی مواجه خواهد شد. شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن اولین فردی است که به کارآفرینان به چشم افراد طماع نگاه نمی‌کند. در سال‌های گذشته آقای هوری همواره چنین تصویری داشته است اما اکنون از بازگشت او به جهان تجارت استقبال می‌شود. طرح سه‌قسمتی آبه برای جان‌بخشی دوباره به اقتصاد که به «اقتصاد آبه» مشهور شد قصد دارد به شرکت‌های نوپا و تجارت‌های بزرگ یاری رساند. در اولین و دومین مرحله سیاست پولی توسط بانک مرکزی ژاپن تسهیل و محرک مالی ارائه می‌شود. قسمت سوم که مجموعه‌ای از اصلاحات برای تقویت نرخ رشد درازمدت است شامل مقررات‌زدایی در مناطق ویژه اقتصادی است که در سراسر کشور پراکنده‌اند. اگر این مرحله به اجرا برسد فرصت‌های زیادی در صنایع - از مراقبت‌های پزشکی گرفته تا کشاورزی- برای کارآفرینان فراهم خواهد شد. اصلاحات همچنین بانک‌ها را وادار می‌کند هنگامی که کارآفرینان درخواست وام دارند مجبور نباشند وثیقه و ضمانت‌های شخصی ارائه دهند. آقای آبه عقیده دارند که مهم‌تر از هر چیز آن است که افکار عمومی ژاپن بپذیرد شکست اولیه در هر کاری محتمل است. او که دوران اولیه نخست‌وزیری خود را با ناکامی زیادی سپری کرده بود هم‌اکنون فردی است که دوباره به صحنه بازگشته است. او بارها برای مهمانانش در منزل تعریف کرده بود که چگونه والت دیسنی پس از پنج بار شکست سرانجام در کارش موفق شد. شرکت‌های دیجیتال از حضور او در جلسه انجمن اقتصاد نوین ژاپن به ریاست هیروشی می‌کی‌تانی استقبال کردند. از آقای می‌کی‌تانی دعوت شده بود تا توصیه‌هایی در زمینه مقررات‌زدایی به دولت ارائه دهد.
در حال حاضر نشانه‌های حمایت ژاپن از کارآفرینی چندان آشکار نیستند. شمار کلی شرکت‌ها رو به کاهش است و نسبت ظهور شرکت‌های جدید به شرکت‌های موجود در مقایسه با آمریکا و بریتانیا کمتر از نصف است. در سال 2012 سازمان «پایش کارآفرینی جهانی» که متشکل از گروهی از دانشگاه‌هاست ژاپن را در آخرین رتبه فعالیت کارآفرینی در میان 24 کشور توسعه‌یافته قرار داد. رکورد ژاپن در تقویت بنگاه‌های جدید حتی از اروپا بدتر است. فقط شش درصد از شرکت‌کنندگان ژاپنی در نظرسنجی عقیده داشتند برای شروع کار در کشورشان فرصت‌هایی دیده می‌شود و فقط 9 درصد آنها اعلام کردند مهارت‌های شخصی لازم برای این کار را دارا هستند. این ارقام در کشور فرانسه به ترتیب 38 و 36 درصد است. این در حالی است که دیگر کشورهای آسیایی خوش‌بینی بیشتری دارند. فقدان جاه‌طلبی و دوراندیشی باعث می‌شود بنگاه‌هایی که در سرمایه خطرپذیر فعالیت دارند اندک باشند و در نتیجه کارآفرینانی که واقعاً بخواهند و بتوانند تجارت جدیدی را آغاز کنند با کمبود منابع مالی مواجه شوند. شکستن این حلقه شرارت دشوار است. شرکت‌های نوپای ژاپنی در مقایسه با همتایان آمریکایی خود فقط یک دوازدهم از سرمایه‌های خطرپذیر را جذب می‌کنند. اگر آقای آبه بتواند بانک‌ها را متقاعد کند از درخواست وثیقه‌ها و ضمانت‌های سنگین چشم‌پوشی کنند شاید چشم‌انداز خلق تجارت جدید بهتر شود. بسیاری از کارآفرینان بالقوه در معرض خطر از دست دادن خانه‌هایشان قرار دارند. در کوتاه‌‌مدت، اجرای اصلاحات ممکن است بانک‌ها را وادار سازد با احتیاط بیشتری پیش بروند و در نتیجه منابع مالی کمتر شوند. اما در درازمدت دیدگاه ژاپن نسبت به کارآفرینی متحول خواهد شد.
وزارت اقتصاد اعلام کرده است به هدف دو برابرسازی بنگاه‌های نوپا تا سال 2020 منابع مالی سخاوتمندانه‌ای ارائه خواهد شد. به این منظور باید سالانه 100 هزار شرکت نوپا به نرخ کنونی اضافه شوند. اما سوابق ژاپن در این زمینه موفقیت‌آمیز نبوده است. در گذشته نظام اداری ژاپن و مقررات آن مانع از آن شد شرکت سونی بتواند فناوری ترانزیستور خود را صادر کند و هوندا وارد صنعت خودرو شود. بنابراین هنوز این خطر وجود دارد که حمایت دولت فقط نصیب گروهی خاص شود و اموال عمومی صرف کارهایی شوند که سودآوری اندکی دارند.
عامل مادرزن
دلایل دیگری برای خوش‌بینی وجود دارند. موفقیت بنگاه‌های بزرگی که در دوران کارآفرینی پس از جنگ پدیدار شدند بعدها باعث شد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کمتر به ماجراجویی بپردازند. مدیران با‌تجربه انگیزه و تمایلی برای ترک شرکت‌های بزرگ ندارند. به گفته یوشیاکی رئیس بخش سیاست تجارت نوین در وزارت صنایع، همسران، مادران و مادرزن‌ها تاثیر زیادی بر مردان دارند و از آنها می‌خواهند در بنگاه‌های نوپای پرخطر وارد نشوند. اما اکنون دیدگاه‌ها در مورد خطرپذیری متحول شده‌اند. بسیاری از غول‌های قدیمی به دردسر افتاده‌اند. به خاطر فناوری‌هایی مانند رایانش ابری و نوآوری‌های دیگر هزینه‌های تاسیس شرکت جدید کمتر شده است. آقای هوری می‌گوید که تامین مالی شرکت جدیدش را از طریق شبکه‌های تامین مالی جمعی مانند کمپ فایر انجام می‌دهد. دولت می‌تواند تعداد زیادی از موانع سر راه کارآفرینی را حذف کند. یکی از مشکلات بنگاه‌های تازه‌تاسیس علم و فناوری آن است که شرکت‌های بزرگ ژاپنی از قبل قراردادهایی انحصاری برای استفاده از کشفیات دانشگاهی منعقد کرده‌اند. شرکت‌های کوچک و پراکنده اغلب نمی‌توانند به این کشفیات دسترسی داشته باشند و آنها را توسعه دهند. و پیش‌ذهنیت‌ها نیز مانع از آن می‌شوند بنگاه‌های پرسابقه با بنگاه‌های جدید در تجاری‌سازی نظریات مشارکت کنند. در نتیجه بسیاری از شرکت‌های جدید فقط در زمینه نرم‌افزار و اینترنت -که وابستگی زیادی به تحقیق و پژوهش ندارند- فعالیت می‌کنند. به گفته مدیر یک بنگاه بیمه آنلاین اکنون استعداد‌های زیادی برای کاربردهای تلفن‌های هوشمند و بازی‌های گروهی صرف می‌شود. بنابراین برخی متخصصان توصیه می‌کنند باید شرکت‌های بزرگ را وادار کرد یا کشفیاتی که حق آن را خریده‌اند خود توسعه دهند یا آنها را به دیگران واگذار کنند.
کارآفرینان ژاپن هنوز احساس ناامنی می‌کنند و می‌ترسند در مقایسه با مدیران شرکت‌های بزرگ در معرض مجازات‌های شدیدتر قرار گیرند. سال گذشته شرکتGREE به طور ناگهانی و به خاطر احتمال نقض قوانین تحت بازرسی قرار گرفت. بنیانگذار جوان و میلیاردر این شرکت از آن زمان تلاش می‌کند وجهه خود و سازمان را بالاتر ببرد. او حتی به جای تی‌شرت کت و شلوار می‌پوشد.
در مجموع تغییرات زیادی لازم است تا ژاپن به محیطی مهربان و امن برای خالقان تجارت تبدیل شود. به گفته یکی از کارآفرینان سرمایه‌گذار این خطر وجود دارد که برنامه اقتصاد آبه شکست بخورد و فضای شرکت‌ها را با نوع جدیدی از ناکامی مواجه سازد. اگر سیاست تسهیل پولی بانک مرکزی با مقررات‌زدایی کامل و رشد قوی همراه نباشد ممکن است بحران بدهی دولتی بروز کند. (هم‌اکنون بدهی ژاپن 250 درصد تولید ناخالص داخلی کشور است). در چنین بحرانی بسیاری از شرکت‌های بزرگ ژاپنی سقوط خواهند کرد. این کار باعث خواهد شد بسیاری از مردم مجبور شوند خود تجارت‌شان را آغاز کنند اما در هر صورت تقویت کارآفرینی از طریق اجرای اصلاحات کمتر دردناک خواهد بود.
منبع:خانه کارآفرینی
